Páll Magnús Skúlason
Laugarásjörðin 1953-1973

Á þessu tuttugu ára tímabil átti sér stað mjög hröð þróun í Laugarási. Það má segja að tvennt hafi aðallega komið til: garðyrkjulóðir í Hveragerði voru uppurnar og það kom ný brú yfir Hvítá. Ég held að þennan tíma megi telja einna merkilegastan í sögu Þorpsins í skóginum. Ungt fólk streymdi á staðinn og börnin fæddust og uxu úr grasi, hvert af öðru. Oddvitanefndin hafði í nógu að snúast og svo var komið undir lok tímabilsins, að stjórnsýslan í kringum þetta allt saman var að verða ansi flókin. Ætli stærsti einstaki atburðurinn hafi ekki verið á að undir lok þessa tímabils lagðist hefðbundinn búskapur af og atvinna á staðnum einskorðast við ylrækt og heilbrigðisþjónustu.
Ég er nú búinn að taka saman það sem segir um þessi mál og fleiri, í fundargerðum oddvitanefndar laugaráshéraðs frá þessum árum.

Laugarásjörðin 1953-1973

Laugarásjörðin 1953-1973
Páll Magnús Skúlason
Hitaveitan 1980-2002 og viðtal við veitustjórann

Ætli megi ekki fullyrða, að án jarðhitans hefði Þorpið í skóginum aldrei orðið að því sem varð. Lengi vel var jarðhitinn ekki til mikils gagns, svo sem, nema til þvotta eða baða. Hann þótti jafnvel að sumu leyti til óþurftar, enda varð hann stundum búfénaði að aldurtila.

Nýting hveranna til húshitunar hófst með því fyrsti læknisbústaðurinn í Laugarási var hitaður upp og síðan hófst nýting til ræktunar í gróðurhúsum árið 1940 og eftir það varð ekki aftur snúið. Árið 1964 tók Hitaveita Laugaráss til starfa.

Nú tel ég mig vera búinn að ná nokkurveginn utan um nýtingu jarðhitans í gegnum síðustu öld, í það minnsta og opna því fyrir það efni sem að þessu lýtur.

Tveir kaflar um nýtingu jarðhitans hafa þegar verið birtir:

Nýting jarðhitans í Laugarási og Hitaveitan í Laugarási frá 1964 til 1980.

Nú bætist tvennt við:

Hitaveita Laugaráss 1980-2002

Samantekt, sem byggir á því sem skráð hefur verið í fundargerðabækur, og

„Þetta er náttúrulega orðið mitt ævistarf, þessi ósköp.“

sem er viðtal við Benedikt Skúlason, sem starfaði við Hitaveitu Laugaráss, sem gæslumaður og síðar veitustjóri, frá árinu 1980 og þar til veitan varð hluti af Biskupstungnaveitu árið 2002.

Hitaveitan 1980-2002 og viðtal við veitustjórann
Páll Magnús Skúlason
Vesturstöpull Hvítárbrúar

Í dag er síðasti vetrardagur og ekki seinna vænna að koma frá einu verkefna vetrarins, en það er að stofni til viðtal við höfðingja að nafni Sigurður Sigurdórsson, sem fæddist í Götu í Hrunamannahreppi árið 1933 og fór síðan sína leið í gegnum lífið, þar sem hann enn brunar áfram með bæði húsbíl og fellihýsi. Ég hitti hann fyrst þegar brúarljósin voru tendruð í lok október s.l. og í framhaldinu settumst við niður heima hjá honum. þar sem hann sagði mér frá sumrinu 1953, þegar hann starfaði við að hefja byggingu brúarinnar yfir Hvítá hjá Iðu.

Nú þykist ég vera kominn með þetta verk á þann stað að óhætt sé að opna fyrir það í þessum vef. Sem fyrr vil ég gjarnan fá ábendingar um það sem réttara kann að reynast, ekki síst um allt fólkið sem kemur við sögu.

Það er ekkert víst að umfjöllun um þetta upphaf brúarsmíðinnar ljúki með þessu þar sem ég hef fengið vísbendinu um að minnsta kosti einn hressan karl til viðbótar, sem mun búa yfir sérlega góðu minni - hver veit?

Þetta er slóðin á þennan þátt.

Vesturstöpull Hvítárbrúar
Páll Magnús Skúlason
Hitaveitan 1964-1981

Þá held ég að ég sé búinn að gera sögu Hitaveitu Laugaráss nokkur skil, frá upphafsárum veitunnar, til þess tíma þegar Biskupstungnareppur tók hana að sér, eða fékk hana í fangið. Þessi ár voru ansi átakamikil á köflum og heilmiklar tilfinningar í spilinu. Ég hef reynt að að fara eins fínt og mér hefur verið unnt um ýmislegt sem átti sér stað, en áhugasamir lesendur verða bara að reyna að lesa á milli línanna.

Áttundi áratugurinn og fram á þann níunda voru mikil verðbólguár, sem bættist ofan á ýmsa byrjunarerfiðleika sem við var að fást. Hitaveita, þar sem öruggur rekstur skipti sköpum fyrir lífsafkomu stórs hluta notenda, gat ekki orðið annað en tilfinningamál. Hvað ef rafmagnið fer, eða ljósavélin bilar um miðjan janúar í hörkugaddi?

Já, þetta voru áhugaverðir tímar.

Hitaveita Laugaráss 1964-1981

Hitaveitan 1964-1981
Páll Magnús Skúlason
Hitaveita Laugaráss

Jarðhitinn er grundvöllur byggðar í Laugarási og fáum blandast sennilega hugur um það. Jarhitinn og hagnýting hans hlýtur því að vera einn stærsti þátturinn í umfjöllun um Þorpið í skóginum og mögulega einn sá vandmeðfarnasti, því allir höfðu skoðun á hitaveitunni. Hún var oft sannkallað hitamál.

Samantektin byggir á fundargerðum oddvitanefndar, stjórna hitaveitunnar, Hagsmunafélags Laugaráss og hreppsnefndar Biskupstungnahrepps.

Ég hef kosið að skipta umfjöllun um veituna í þrennt:

  1. Tímann áður en hitaveita var stofnuð formlega árið 1964.

  2. Tímann frá stofnun veitunnar, þar til Biskupstungnahreppur tók við rekstri hennar um 1980.

  3. Tímann frá þvi um 1980 og eins langt og gögn leyfa.

Nú hef ég opnað fyrir aðgang að fyrsta hlutanum.

Hitaveita Laugaráss

Rauði Krossinn

Á næstsíðasta degi ársins

Á næstsíðasta degi ársins

Í dag opna ég á nýjan þátt á þessum vef og það er sannaralega tilefni til, en ég fjölyrði ekki um það.

Þessi þáttur hefur reynst heldur fjölbreyttari en ég átti von á þegar ég hélt af stað og mér segir svo hugur um, að enn eigi eftir að bætast við efni, bæði frásagnir og myndir.

Hér er um að ræða sögu barnaheimilisins sem Reykjavíkurdeild Rauða kross Íslands rak hér í Laugarási, Krossinn, í um tvo áratugi. Þetta var stórt barnaheimili, rúmaði 120 börn í einu og var starfrækt frá um það bil miðjum júní til síðari hluta ágúst ár hvert. Þetta þýðir að um eða yfir 3000 börn á aldrinum 3-8 ára áttu hér viðdvöl, í allt að átta vikur. Á síðari hluta starfstímans var dvalartíminn reyndar styttur hjá mörgum, en það þýddi að á hverju sumri voru mögulega um 180 börn í Krossinum einhvern tíma.